BIOS مخفف عبارت: Basic Input/Output System می باشد و در سیستمهای قدیمی به حافظه های فقط خواندنی یا همان ROM که مخفف عبارت Read Only Memory می شود، ذخیره می شد. این حافظه ها وبرنامه های موجود در آن همه عملکردهای ورودی-خروجی سیستم را کنترل می کنند. این برنامه یا Firmware درون چیپی بر روی مادربرد قرار دارد. BIOS وظیفه راه اندازی اولیه و تست سلامت قطعات ضروری سیستم را به عهده دارد.
وقتی رایانه روشن می شود، نخستین کار بایوس، تشخیص قطعات سیستم مانند کارت گرافیکی، صفحه کلید و موشواره، دیسک سخت، دیسک گردانهای نوری و سایر سخت افزارهاست. و پس از آن که مطمئن شد همه قطعات سالم هستند و مشکلی ندارند، پس از طی مراحلی کنترل را به سیستم عامل می سپارد.
بایوس در عین اینکه بسیار ساده و کم حجم است، (benedictdaily.com)نقش مهمی در روند بوت شدن سیستم عامل دارد. و وقتی بایوس یک مادربورد دچار اشکال می شود، کامپیوتر به کلی از کار می افتد. تنظیمات اشتباه در بایوس هم منجر به بوت نشدن سیستم می شود.
UEFI چیست؟
UEFI مخففعبارت: Unified Extensible Firmware Interface میباشد و یک رابط نرم افزاری بین سیستم عامل و سخت افزار است UEFI .کنترل سیستم را بعد از روشن کردن آن و قبل از شروع به کار سیستم عامل به دست می گیرد.
طرح اولیه UEFI نخستین بار به طور مشترک توسط Intel و HP به کار گرفته شد.
در سال ۲۰۰۵ انجمن UEFI تأسیس و راه اندازی شد و در حال حاضر نیز وظیفه توسعه و تعاریف تازه آن را بر عهده دارد.
تفاوتهای BIOS وUEFI :
UEFI درحقیقت جایگزین بایوس می باشد و البته بسیار پیشرفته تر از آن بوده و چیزی شبیه به یک سیستم عامل خواهد بود و در نتیجه محیط حالت DOS بایوس های فعلی، جای خود را به محیط گرافیکی و شبیه به سیستم عامل می دهد که امکان استفاده از ماوس و کی برد نیز در آن فراهم شده است؛ UEFI کنترل سیستم را بعد از روشن کردن آن و قبل از شروع به کار سیستم عامل به دست می گیرد.
UEFI در نهایت با پیشی گرفتن از مدل قدیمی MBR در حالت DOS ما را به سمت GUID partition table سوق می دهد که توانایی شناسایی دیسک های در ظرفیت های بیشتر برای بوت سیستم عامل را به ما خواهد داد.
بوت امن از ویژگیهای UEFI است که در ویندوز ۸ و پس از آن مورد استفاده قرار گرفته است، بدین صورت که UEFI تنها به درایورها و سرویس های مشخصی اجازه اجرا در زمان بوت خواهد داد، بنابراین مطمن هستید که هیچ گونه بدافزار تا زمان شروع ویندوز لود نمی شود.
قابلیت نصب سیستم عامل و راه اندازی دیسک های با ظرفیت بیش از ۲ ترابایت تنها در مودGPT قابل بوت می باشد که مادربرد مورد استفاده نیز باید از قابلیت UEFI برخوردار باشد.
زمان راه اندازی سریعتر سیستم نیز از تفاوتهای عمده ی BIOS و UEFI می باشد.